Công thức phản ứng xà phòng hóa chất béo hay nhất – Hóa học lớp 12

Bài viết Công thức phản ứng xà phòng hóa chất béo hay nhất, chi tiết với bài tập minh họa có lời giải
sẽ giúp học sinh nắm vững Công thức phản ứng xà phòng hóa chất béo từ đó biết cách làm bài tập về phản ứng xà phòng hóa chất béo.

Công thức phản ứng xà phòng hóa chất béo hay nhất

Bài tập về phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm (phản ứng xà phòng hóa) là dạng bài tập trọng tâm về chất béo, tuy nhiên nhiều em học sinh vẫn còn lúng túng khi gặp phải dạng bài này. Bài viết dưới đây sẽ giúp các em có cái nhìn khái quát hơn về dạng bài tập, đồng thời cung cấp các phương pháp giải nhanh để các em có thể giải quyết dạng bài tập này một cách dễ dàng nhất.

1. Công thức bài toán phản ứng xà phòng hóa chất béo

Phương trình phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm (phản ứng xà phòng hóa)

– Theo phương trình ta có: 

– Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m _{chất béo} + m_NaOH = m_muối  + m_glycerol

Lưu ý: M_glycerol = 92 (g/mol)

Ví dụ: Xà phòng hóa hoàn toàn m gam tristearin cần vừa đủ 300 ml dung dịch NaOH 0,2 M. Giá trị của m là

A. 17,68.                        B. 17,80.                    C. 53,40.                    D. 53,04

Hướng dẫn giải

n_NaOH = 0,3.0,2  = 0,06 mol

Tristearin: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ (M = 890 g/mol)

→ m _tristearin = 890.0,02 = 17,8 gam

→ Đáp án B

2. Bạn nên biết

Một số axit béo và triglixerit (chất béo) tương ứng với các axit béo đó:

Tên axit béo	CTPT axit béo	Tên triglixerit tương ứng	CTPT triglixerit tương ứng	Đặc điểm cấu tạo
Axit panmitic	C15H31COOH (M = 256)	Tripanmitin	(C15H31COO)3C3H5 (M = 806)	No
stearic acid	C17H35COOH (M = 284)	Tristearin	(C17H35COO)3C3H5 (M = 890)	No
Axit oleic	C17H33COOH (M = 282)	Triolein	(C17H33COO)3C3H5 (M = 884)	Không no
Axit linoleic	C17H31COOH (M = 280)	Trilinolein	(C17H31COO)3C3H5 (M = 878)	Không no

3. Bài tập minh họa

Câu 1: Xà phòng hoá hoàn toàn 35,6 gam chất béo X cần vừa đủ dung dịch chứa 0,12 mol NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được m gam muối. Giá trị của m là

A. 38,08.                        B. 29,36.                    C. 36,72.                    D. 38,24.

Hướng dẫn giải

→ m _glycerol = 0,04.92 = 3,68 gam

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng

m _{chất béo} + m _NaOH p/ư = m _muối + m _glycerol

35,6 + 0,12.40 = m + 3,68 

→ m = 36,72 gam

→ Đáp án C

Câu 2: Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dung dịch NaOH thì thu được 9,2 gam glycerol và 83,4 gam muối của axit béo B. Tên của B là

A. acetic acid.                  B. axit pamitic.               C. axit oleic.                    D. stearic acid

Hướng dẫn giải

n _glycerol = 0,1 mol 

→ n _{xà phòng} = 3.n _glycerol  = 3.0,1 = 0,3 mol

→ C₁₅H₃₁COONa

→ Axit béo B là axit panmitic C₁₅H₃₁COOH

→ Đáp án B

Xem thêm các Công thức Hóa học lớp 12 quan trọng hay khác:

---