Đổi mới đất nước (1986-2000): Từ khủng hoảng đến phát triển

Tình hình Việt Nam sau năm 1975 đặt ra nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội to lớn cho sự phát triển. Miền Bắc, dù đạt được những thành tựu trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, vẫn chịu hậu quả nặng nề từ chiến tranh. Miền Nam, sau giải phóng, đối mặt với tàn dư của chế độ cũ và nền kinh tế lạc hậu. Nhiệm vụ cấp bách lúc này là thống nhất đất nước về mặt nhà nước và khôi phục kinh tế.

Quá trình thống nhất diễn ra nhanh chóng và hiệu quả. Hội nghị Hiệp thương Chính trị năm 1975 đã thống nhất chủ trương và biện pháp, dẫn đến cuộc Tổng tuyển cử năm 1976, bầu ra Quốc hội chung cho cả nước. Quốc hội khóa VI đã thông qua chính sách đối nội và đối ngoại, đặt tên nước là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, và bầu các cơ quan lãnh đạo. Việc thống nhất đất nước về mặt nhà nước tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện sau này.

Tuy nhiên, 10 năm sau thống nhất, Việt Nam rơi vào khủng hoảng kinh tế – xã hội do sai lầm trong chủ trương, chính sách. Cùng lúc đó, cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật và sự khủng hoảng ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa khác đòi hỏi Việt Nam phải đổi mới để tồn tại và phát triển.

Đường lối đổi mới được Đảng đề ra từ Đại hội VI (1986) và được bổ sung, phát triển qua các đại hội tiếp theo. Mục tiêu của đổi mới là xây dựng một đất nước dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, thực hiện di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đổi mới không thay đổi mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, mà thay đổi phương thức thực hiện để đạt hiệu quả cao hơn. Đổi mới tập trung vào kinh tế, nhưng đồng thời cũng đổi mới về chính trị, tổ chức, tư tưởng và văn hóa.

Về kinh tế, đổi mới hướng tới xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế nhiều thành phần, xóa bỏ cơ chế quản lý tập trung, bao cấp, thực hiện chính sách mở cửa và hội nhập quốc tế. Về chính trị, đổi mới tập trung vào xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền lực của nhân dân, thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc và đối ngoại rộng mở.

Từ năm 1986 đến năm 2000, đổi mới đã đạt được những thành tựu đáng kể. Ba chương trình kinh tế lớn về lương thực – thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu đã đạt được kết quả quan trọng. Việt Nam từ thiếu lương thực đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Nền kinh tế tăng trưởng nhanh, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, lạm phát được kiềm chế, hoạt động ngoại thương phát triển mạnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, đổi mới cũng gặp phải những hạn chế như nền kinh tế phát triển chưa bền vững, năng suất lao động thấp, tham nhũng, lãng phí và phân hóa giàu nghèo. Về chính trị – xã hội, tình hình cơ bản ổn định, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết.

15 năm đầu đổi mới đã chứng minh đường lối của Đảng là đúng đắn và phù hợp. Việc mở rộng quan hệ quốc tế và hội nhập kinh tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng để vượt qua và tiến kịp thời đại.