Công dụng chữa bệnh của cây hoa sữa

Cây hoa sữa không chỉ nổi tiếng với hương thơm đặc trưng mà còn được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh trong y học cổ truyền. Theo y học cổ truyền, cây hoa sữa có vị đắng, tính mát, quy vào phế, can giúp tẩy giun, trị bệnh sán, trị sốt, tiêu chảy, bệnh phong, nấm da, côn trùng đốt…

Đặc điểm của cây hoa sữa khá dễ nhận biết. Cây có kích thước trung bình đến lớn, cao tới 20m và rộng 10m. Vỏ cây trưởng thành màu xám, gần như không mùi và rất đắng, chứa nhiều nhựa màu trắng đục, vị đắng. Lá mọc thành chùm từ ba đến mười lá; cuống lá dài 1 – 3cm. Lá có hình trứng hẹp đến hình trứng rất hẹp, gốc hình nón, đỉnh thường tròn. Mặt trên của lá bóng, mặt dưới màu xám. Hoa màu trắng, trắng xanh kem, vàng hoặc kem, thường mọc thành chùm. Hoa riêng lẻ có mùi thơm nhẹ, nhưng cả cây nở rộ tỏa hương thơm nồng nặc. Hoa sữa là nguồn mật hoa phong phú, được thụ phấn bởi côn trùng như bướm và ong. Cây ra hoa mỗi năm một lần, thường từ tháng 10 đến tháng 3. Quả dài 25 – 50cm, gầy, mọc thõng xuống, màu nâu, có gân dọc. Hạt nhiều, nhỏ dẹt, dài 7mm, rộng 2,5mm, hai đầu tròn hoặc cụt, trên mặt có lông màu nâu nhạt. Quả già tự tách làm hai mảnh. Hạt có túm lông, phát tán nhờ gió. Vỏ cây hoa sữa được thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa xuân hạ, khi cây chưa ra hoa và quả, dưỡng chất tập trung nhiều ở vỏ. Sau khi hái, vỏ được cạo bỏ lớp bần bên ngoài rồi phơi/sấy khô để dùng dần.

Cây hoa sữa trên đường phố Hà Nội

Cây hoa sữa có nhiều công dụng chữa bệnh tuyệt vời. Chiết xuất từ hoa, lá và vỏ cây đều có tính kháng khuẩn, chống lại nấm mốc, vi khuẩn Gram dương và Gram âm. Chiết xuất từ lá có tác dụng giảm đau và chống viêm mạnh nhờ các alkaloid picrinine, vallesamine và scholaricine. Chiết xuất methanolic của vỏ cây được cho là có khả năng chống căng thẳng và cải thiện hoạt động của hệ thần kinh trung ương. Chiết xuất ethanol của lá cũng được xem là một biện pháp chống lo âu hiệu quả. Một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất vỏ cây hoa sữa giúp tăng cường hệ miễn dịch, tăng hoạt động thực bào và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng cơ hội.

Công dụng chữa bệnh của cây hoa sữa

Chiết xuất của cây hoa sữa còn có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, tăng tiết sữa ở phụ nữ. Ở Ấn Độ, hoa và vỏ cây sữa được dùng để giúp phụ nữ nuôi con bú ăn ngon miệng và tiết thêm sữa. Nhờ tính sát khuẩn, vỏ cây sữa được chiết xuất sử dụng trong kem đánh răng hoặc sắc nước để súc miệng trị hôi miệng, viêm nướu. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cho chuột đực uống thuốc sắc từ vỏ cây sữa sẽ làm giảm trọng lượng tuyến tiền liệt, túi tinh và tinh hoàn đáng kể. Sử dụng lâu dài có thể làm giảm chức năng sinh sản và hoạt động của tinh hoàn.

Hoa và lá cây hoa sữa

Methanol trong lá cây hoa sữa có thể chống lại alpha-glucoside, cho thấy tiềm năng phòng ngừa và điều trị bệnh tiểu đường. Alkaloid trong cây hoa sữa có tác dụng chống lại tế bào ung thư và tăng khả năng sống sót của chuột thực nghiệm. Có nhiều bài thuốc từ cây hoa sữa được sử dụng trong dân gian. Để trị nóng trong người, giúp ăn ngon và tăng cân, dùng vỏ cây sữa phơi khô hoặc sấy khô, tán mịn thành bột. Ngày uống 1 – 3g bột với nước nóng hoặc sắc. Lưu ý, vỏ hoa sữa thu hoạch vào mùa xuân, lúc cây chưa ra hoa, sẽ chứa nhiều hoạt chất hơn. Để nâng cao sức khỏe, dùng 75g vỏ cây sữa tán nhỏ, ngâm trong 500ml rượu 30 – 35 độ trong 7 ngày, lọc lấy nước, rồi thêm rượu vào cho đủ 500ml. Ngày uống 40ml, chia 2 lần trước 2 bữa ăn chính.

Hoa sữa nở rộ

Để kháng khuẩn, trị viêm, ngâm bột vỏ sữa với cồn 60 độ trong 7 ngày, thỉnh thoảng lắc, lọc và thêm cồn 60 độ cho bằng trọng lượng vỏ. Cuối cùng, 1kg vỏ sẽ được 1 lít cao lỏng. Mỗi ngày dùng 0,5 – 1,5g, nhiều nhất chỉ uống 2g mỗi lần và 6g mỗi ngày. Để trị đau răng, mụn lở loét, dùng vỏ cây sữa sắc lấy nước đặc để ngậm súc miệng hoặc bôi vào chỗ mụn nhọt. Làm thuốc bổ máu, dùng 5g vỏ cây hoa sữa, 5g hà thủ ô đỏ, 0,2g mã tiền, ngâm trong 500ml rượu. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 chén nhỏ trước 2 bữa ăn.

Mùa hoa sữa

Với bệnh nhân bị nôn mửa, thiếu máu do hóa trị liệu, dùng 20g lá cây đã sao vàng sắc lấy nước để uống. Hỗ trợ điều trị hen, viêm phế quản, dùng vỏ cây hoa sữa, vỏ quả qua lâu mỗi vị 3g, tử uyển 2g, tán bột, chia 2 lần uống trong ngày. Nước sắc từ vỏ cây hoa sữa còn có tác dụng giãn phế quản, chống dị ứng, làm dịu tổn thương trên da và giảm các triệu chứng dị ứng. Vỏ cây hoa sữa chứa các alkaloids như ditamine, echitenine và echitamine, được sử dụng như thuốc kháng khuẩn, điều trị sốt rét thay cho Quinine. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các nghiên cứu về tác dụng của cây hoa sữa chủ yếu thực hiện trên động vật, chưa thực hiện trên người. Người dị ứng, viêm mũi dị ứng cần cẩn thận khi tiếp xúc với hoa sữa vì có thể làm nặng tình trạng dị ứng. Tránh dùng bài thuốc trong thời gian dài vì cây hoa sữa có thể làm giảm trọng lượng tinh hoàn, tuyến tiền liệt và ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nam giới. Sử dụng các chế phẩm từ hoa sữa cần đúng nồng độ và liều lượng để mang lại lợi ích cho sức khỏe, tránh lạm dụng. Thông tin về tác dụng dược lý và bài thuốc từ cây hoa sữa chỉ mang tính tham khảo. Khi áp dụng bài thuốc chữa bệnh, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.