Sau chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam bước vào giai đoạn xây dựng và phát triển, hướng tới chính quy, hiện đại hóa để bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Tổng Quân ủy đã chỉ đạo sưu tầm tư liệu về thành tích chiến đấu, hướng tới việc thành lập bảo tàng các đơn vị và Bảo tàng Quân đội, nhằm phát huy truyền thống yêu nước, giữ nước của dân tộc, tăng cường công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội và hàn gắn vết thương chiến tranh.
Ngày 17/7/1956, Tổng cục Chính trị ra Quyết định số 14/QĐ thành lập Ban Xây dựng Bảo tàng Quân đội. Ban này có nhiệm vụ nghiên cứu, sưu tầm tài liệu, hiện vật, di tích lịch sử của quân đội; xây dựng kế hoạch và thực hiện trưng bày, tuyên truyền, tiến tới thành lập Bảo tàng Quân đội. Sau thời gian chuẩn bị, hệ thống trưng bày hoàn thành với 3.260 hiện vật trên diện tích 2.755 m2. Ngày 12/12/1959, Bảo tàng được khai trương, nhân kỷ niệm 15 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh và các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội đã đến duyệt nội dung trưng bày. Người huấn thị: “Bảo tàng Quân đội là một cuốn sử sống, có tác dụng to lớn đến việc giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta cho người Việt Nam, nhất là thế hệ trẻ. Bảo tàng Quân đội còn giúp khách nước ngoài hiểu rõ về Việt Nam ta, về cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, vì vậy Bảo tàng phải tạo điều kiện tốt nhất để cho khách đến tham quan.” Lời căn dặn của Bác Hồ luôn được cán bộ, nhân viên Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam ghi nhớ và làm theo.
Chủ tịch Fidel Castro tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Trong hơn sáu thập kỷ qua, các thế hệ cán bộ Bảo tàng đã nỗ lực sưu tầm hiện vật trên khắp mọi miền Tổ quốc, thậm chí sang cả Lào và Campuchia. Kết quả là Bảo tàng hiện lưu giữ 132.815 hiện vật, hơn 70% là hiện vật gốc có đầy đủ hồ sơ. Đây là những di sản phản ánh lịch sử phát triển văn hóa, nghệ thuật quân sự Việt Nam từ thời Hùng Vương đến thời đại Hồ Chí Minh, bao gồm 2.500 hiện vật cổ và nhiều sưu tập giá trị như: Bác Hồ với Quân đội, Quân đội với Bác Hồ; hiện vật của các tướng lĩnh và anh hùng lực lượng vũ trang; vũ khí thô sơ, tự tạo, đồ dùng trong kháng chiến; sưu tập vũ khí thuộc nền văn hóa Đông Sơn; thư, nhật ký thời chiến. Đặc biệt, Bảo tàng hiện đang trưng bày 04 bảo vật quốc gia. Ngoài ra, còn có hàng vạn hiện vật là tang vật thu được từ đối phương trong kháng chiến.
Việc quản lý, bảo quản số lượng lớn hiện vật đa dạng về kiểu dáng và chất liệu là một thách thức lớn. Bảo tàng đã đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, áp dụng khoa học công nghệ vào bảo quản, như số hóa tài liệu, sử dụng hệ thống máy tính quản lý, nghiên cứu xây dựng quy trình bảo quản cho các chất liệu cơ bản (bông vải sợi, giấy, kim loại sắt, cao su, tranh sơn dầu). Những hiện vật quý, độc bản được bảo quản đặc biệt và phục chế để phục vụ trưng bày. Bên cạnh việc giữ gìn tính nguyên gốc, Bảo tàng còn nghiên cứu giá trị phi vật thể, tức là nghiên cứu nội dung lịch sử và những câu chuyện xung quanh hiện vật để bổ sung thông tin, xây dựng thành các sưu tập hiện vật phục vụ công tác tuyên truyền.
Xe tăng T-54B, bảo vật quốc gia tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Thực hiện lời dạy của Bác Hồ: “Bảo tàng là cuốn sử sống”, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam không ngừng tìm tòi giải pháp trưng bày mới, hấp dẫn. Hiện nay, hệ thống trưng bày có diện tích khoảng 5.000 m2, trưng bày 2.522 hiện vật theo tiến trình lịch sử, từ thời Hùng Vương đến thời đại Hồ Chí Minh. Bảo tàng còn có bốn trưng bày chuyên đề: Đường Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh; Mẹ Việt Nam Anh hùng; Vũ khí thô sơ, tự tạo trong kháng chiến; Thế giới ủng hộ Việt Nam kháng chiến. Ngoài ra, Bảo tàng còn tổ chức triển lãm nhân các ngày lễ lớn, triển lãm lưu động phục vụ bộ đội và nhân dân vùng sâu, vùng xa. Để nâng cao tính hấp dẫn, Bảo tàng đã ứng dụng công nghệ 3D, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, xuất bản ấn phẩm giới thiệu hiện vật, liên kết với công ty du lịch, trường học… Nhờ đó, lượng khách tham quan ngày càng tăng, đến nay đã có hơn 20 triệu lượt khách, trong đó có hơn 3 triệu lượt khách quốc tế. Trong 5 năm qua, Bảo tàng đã tổ chức gần 40 triển lãm chuyên đề, đón hơn 2,5 triệu lượt khách tham quan. Thông qua các hoạt động trưng bày và tuyên truyền, Bảo tàng đã giới thiệu những giá trị di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc và Quân đội nhân dân Việt Nam, giúp bạn bè quốc tế hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thống của Việt Nam, đồng thời bồi dưỡng ý thức, trách nhiệm bảo vệ đất nước cho mỗi người dân Việt Nam trong thời kỳ mới.
Trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (17/7/1956 – 17/7/2021), các thế hệ cán bộ, nhân viên Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam đã nỗ lực hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, xứng đáng là nơi lưu giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa quân sự Việt Nam. Bảo tàng đã được Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý.
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong thời gian tới, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam sẽ tập trung vào một số vấn đề: quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác bảo tồn, bảo tàng; xây dựng Đơn vị vững mạnh toàn diện, Đảng bộ trong sạch, vững mạnh; xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn vững; thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, luôn năng động, sáng tạo, đổi mới; coi trọng công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng vào các hoạt động nghiệp vụ; phát huy sức mạnh tập thể, xây dựng mối đoàn kết quân dân, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, bảo tàng trong và ngoài quân đội.
Trên chặng đường 65 năm qua, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam đã tích lũy nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Trong giai đoạn mới, Bảo tàng sẽ tiếp tục nỗ lực phấn đấu, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm văn hóa, khoa học thông tin hàng đầu của Quân đội và Quốc gia.
Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Meraki Center với mục đích chia sẻ và tăng trải nghiệm khách hàng. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng liên hệ tổng đài chăm sóc: 1900 0000 hoặc email: [email protected]